Ang Ebanghelyo ayon sa mga Magsasaka
Ika ng ni Ka Andres Bonifacio na kanyang tulang “Pag – ibig sa Tinubuang Lupa”
Aling pag – ibig pa ang hihigit kaya, sa pagkadalisay at pagkadakila, gaya ng pag – ibig sa tinubuang lupa, aling pag – ibig?
Wala na nga, wala.
Walang mahalgang hindi inihandog ng may pusong wagas sa bayang nagkupkop.
Dugo, yaman, dunong, katiisa’t pagod, buhay ma’y abuting magkalagut – lagot.
Ang nakaraang panahon ng aliw,
Ang inaasahang araw na darating ng pagkatimawa ng mga alipin, liban pa sa bayan, saan tatanghalin?
Sa aba ng abang mawalay sa bayan, gunitain ma’y laging sakbibi ng lumbay,
Walang alaala’t inaasam – asam kundi ang makita’y lupang tinubuan.
Kayong nalagasan ng bunga’t bulaklak, kahoy niyaring buhay na nilanta’t sukat.
Ng bala – balaki’t makapal na hirap, muling manariwa’t sa baya’y lumiyag.
Ipakahandug – handog ang buong pag – ibig. Hanggang sa may dugo’y ubusing itigis.
Kung sa pagtatanggol buhay ay kapalit, ito’y kapalaran at tunay na langit.
Aling pag – ibig pa ang hihigit kaya, sa pagkadalisay at pagkadakila, gaya ng pag – ibig sa tinubuang lupa? Aling pag – ibig?
Wala na nga, wala, gaya ng pag – big sa tinubuang lupa.
Ang Ebanghelyong ito ay pagpupugay sa mga magsasaka at manggagawang bukid na walang sawang nagpapagal araw – araw, na di nila alintana ang init at ulan, sa kabila ng kanilang pagpupunyaging makaalpas sana sa kahirapan ay nagpapatuloy pa rin sila. Sa kabila kahirapan at di pantay na pagkilala sa kakayahan ng mga maliliit na magsasaka at manggagawang bukid na mapag – ibayo at mapaunlad ang lupang kanilang sinasaka ay nagpapatuloy pa rin sila sa paggawa alang – alang sa kapakanan ng karamihan at para may makain ang bawat hapag ng bawat pamilya.
Ito’y para sa mga magsasaka at manggawang bukid na naging magsasako na, dahil sa mahal ng mga pestesidyo’t chemicals at kulang nalang at magsuicide ang mga magsaasaka dahil sa sobrang mahal ng kanilang gagamitin mula sa paghahanda ng taniman, punla at hanggang sa panahon ng anihan ay walang matitira sa kanilang ani dahil sa nakaabang na din ang mga komersyanteng walang awa sa mga ito. Sa iba’t – ibang panig ng bansa ganito lagi ang daing at ating maririnig sa mga magsasaka na kaylan man walang umaasenso sa kanila sapagkat laging ginigipit ng mga komersyante’t mga traders na gahaman, sakim, ganid at pahirap sa masa. Nariyan din ang di pantay na pagtrato sa mga magsasaka na kung saan sila na tinatawag nating bumubuhay sa karamihan at nag – aalay ng kanilang buhay para may makain ang bawat hapag sa araw – araw.
Ito’y para sa mga api, aba, maralita at magsasakang pinagkaitan ng tadhanang mapagyaman ang lupang kanilang binubungkal dahil sa sinasabi ng ating pamahalaang kaunlaran at pagbabago. Eh, ang tanung para kaninu nga ba ang kaunlarang sinasabi ng ating pamahalaan at sino ang makikinabang nito? Ang nubenta porsyento ng mamamayan na karamihan nito’y sala’t at maralitang pinagtitiisan ang kararampot na kita at ani para maitawid sa gutom ang kanilang pamilyang sinasabing sagabal sa kaularan, O ang mga may kaya na walang ibang ginawa kung hindi magpayaman ng magpayaman hangga’t may makukuha o mapapakinabangan sa isang lugar.
Napakasarap pagmasdan at namnamin ang tulang ito na kung saan punong – puno ng pag – asa, pagmamahal, at pagmamalasakit sa tinubuang lupa na walang ibang makikinabang at magtutulungan kung hindi tayo din na mga Filipino na nakatira sa Bansang ito. May isang kuwento ng isang magsasakang aking nakasama noong nakaraang rural ministry at exposure ko na nagngangalang Tano sabi niya matagal nang panahon na kami’y nagtitiis sa pagiging ganid, sakim, at gahaman ng mga komersyante sa ditto sa aming nayon. Halos isang araw ang aming nilalakad para lamang marating ang pamilihang bayan na dala ang aming prrodukto, sa kabila ng aming pagod at hinagpis na aming dinaranas ay babaratin pa ng mga komersyante ang aming produkto, at kapag magreklamo kaming mga magsasaka dahil sa sobrang baba ng presyo’y sasabihin ng komersyante na huwag ka nang magreklamo biglang bumaba ang presyo at di magandang klase ang iyong produkto, kaya walang magagawa ang kawawang si Tano at babalik na sa kanilang bahay na pasan ang daigdig dahil sa nangyari sa pamilihan. Dahil sa ganitong kalagayan ay mapipilitan si Tano na ibenta ang kanyang lupa dahil sa binabalik – balikan na siya ng komersyante dahil sa baon na siya sa utang, siya’y walang magagawa dahil nga sa baon siya sa utag, ang labas nito’y alipin siya sa kanyang sariling lupa, kasama ng buong pamilyang mamamasukan ngunit kahit kaylan hindi sila giginhawa dahil sa bagsik at bangis ng kanilang amo.
Ayon sa Tula ni Lukas na isa kong kaibigan, na pinamagatang “Biktima Hanggang Ngayon”
Kilala ko ang mga kamay na nakikipagsapalaran sa karit na naging karugtong ng aking buhay.
Naramdaman ko ang hapdi at alat na iyong nararanasan,
Dahil sa mga panginoong May Lupang pinagsasamantalahan ang iyong lakas paggawa.
At kilala ko ang mga taong dumadaan at naglalakbay dito dahil sila ang naghahasik ng kaguluhan sa aming komunidad;
Ngunit may mga totoong kapwa na walang sawang nagmamahal at nagmamalasakit sa aming kalagayan bilang mga magsasaka.
Silang mga pulang mandirgma na patuloy na nagmamalasakit at nakahandang mag – alay ng kanilang buhay alang – alang sa kapakanan, karaingan at karapatan ng mga magsasaka at mangagawang bukid.
Ang aming pamilya’y tubong Tarlac, na kung saan napunta ng Mindanao (South Cotabato) dahil sa Presidential Decree ni Pangulong Magsaysay na sa pamamagitan ng PD na ito kung kaya’t ang aking magulang kasama ang kanilang ibang kamag – anak ay nagmigrate doon dahil sa pangako ng Pangulo na sila’y may malawak na lupaing mabubungkal kaya lang hahawanin nila ito para mataniman ng palay, mais at iba pang halaman na puweding kainin.
Sa ganung kalagayan ang ginawa ng karamihang nagmigrate kasama ang aking mga magulang ay pinapalitan ng kumot, sundang, gamit sa kusina ang lupang gusto nilang mapagyaman, hanggang sa dumating ang panahong malawak na ang kanilang nalinisan nagsimula na rin ang mono cropping na kung saan lahat sila’y nagtanim na ng palay sapagkat sa panahong iyon ay marami pa silang pinagkukunan ng tubig na magagamit sa kanilang palayan, na ito na nga dahilan sa ngayon kung bakit ang mga magsasaka ay baon sa utang at kung sa anihan puro sako nalang ang kanilang dala pauwi sapagkat kinuha na lahat ng nagpapautang o komersyante ang lahat ng kanilang ani at kung minsan ito’y kulang pa. Hanggang sa isang araw binili ng aking tita at mga kasama nito ang lupang kanilang pinagyaman sa pinaka murang halaga sa isang Datu (Moro).
Sa paglipas ng maraming taon na amin nang napagyaman ang lupang iyon saka muling binabawi ng mga anak at apo ng Datu na siyang nagbenta ng lupa, at doon din lang namin nalaman na ang ibinigay na katibayan ay deed of sale lang, hindi yon ang mother title kaya sa madaling salita nabawi ng mga anak at apo ng Datu ang lupang iyon. Ngunit hindi dito nagtatapos ang kanilang pakikipaglaban na mabawi ang lupang iyon kung kaya idinulog nila ito sa Mayor sa aming bayan maging sa Provincial Trial Court, pero agad na sinabi ng husgadong malabong mabawi pa ninyo ang lupa sapagkat ipinapakita na sa katibayang hinahawakan namin na ito’y deed of sale, ang sa kanila’y mother title kaya nabawi nila ang lupa. Sa kabila ng pangyayaring iyon ang ginawa nila tita ay muli nilang ipinasukat ang lupang di nabawi ng mga anak at apo ng Datu kaya napagkasunduan nilang may tig- isang ektarya sila. Sa bahagi ng area na iyon. Sa kabila ng pangyayaring iyon ay napanatili ng bawat panig ang magandang ugnayan at relasyon. Na dito naman ako humahanga na kung saan sa kabila ng kanilang uring pinagmulan, kultura, tradisyon, lahi at oryentasayon sa buhay ay nanatili ang magnadang relasyon ng bawat isa.
Ang simbolo na aking napili ay Lupa na kung saan ito’y nagsisimbolo ng Buhay, Pakikibaka, at Pag – asa. Ating isasahin ang mga ito:
Una Ang Lupa Bilang Buhay - Kapag pinag – uusapan ang Lupa di natin maiiwasang kasama nito ang Buhay na kung saan ito’y nagbibigay buhay at karangalan. Sa atuwing ako’y nagmumuni – muni di ko maihihiwalay ang karanasan at hinagpis ng mga kapatid nating mga katutubo na kung saan sila’y laging kawawa at walang kamalay – malay na ang lupang kanilang sinasaka at pinagyayaman ay unti – unti nang inaagaw at kinakamkam ng mga Multi National Corporations at Trans National Corporations sa pamamagitan nito kanilang kinoconvert ang lupa at sakahan sa mga nagtatayugang mga gusali, golf course, subdivision na ni minsan di man lang nasilayan .Ang bawat isa’y naghahangad na maging Malaya sa kanyang sariling bayan na kung saan malayo sa mga mapagsamantala at mapang – aping kaugalian ng iilan. Na tayo’y nagmula sa lupa at babalik na kusa. Ika nga ni Ka Mc’ling Dulag ng Cordillera People’s Alliance: na Ang lupa ay buhay, at ang pagako ng isang lugar ay karapatan ng bawat tao. Kung ang mga hamak na hayop ay nag – aangkin ng kanilang lugar, tao pa kaya? Isinilang ang tao upang mabuhay. Pinagkalooban tayo ng buhay ni Apo Kabunian, Diyos nating lahat, at inilaagay niya tayo sa daigdig upang mabuhay. At saan natin makakamtam ang buhay? Mula sa lupa! Ang magbungkal ng lupa ay isang katungkulan, hindi lamang karapatan. Sa pagbubungkal dito, inaangkin natin ito at inaako natin ang pananagutan dito! Kaya nga’t ang lupa ay biyaya na kinakailangang mapagyaman. Banal ang lupa. Mula sa kanyang sinapupunan bumubukal ang ating buhay.
Sinasabi sa Chief Seatles Reply isang statement ng isang Theologians na Amerikano na “We know the white man does not understand our ways. One portion of land is the same to him as the next, for he is a stranger who comes in the night and takes from the land whatever he needs. The earth is not his brother, but his enemy, and when he has conquered it, he moves on. He leaves his fathers graves behind, and he does not care. His father’s graves, and his children’s birthright, are forgotten. He treats his mother, the earth, and his brother, the sky, as things to bought, plundered, sold like sheep or birth deads. His appetite will devour the earth and leave behind only desert. Sa ganitong kalagayan muling bumabalik sa aking alaala ang labis na paagmamalupit ng mga dayuhan para lamang malinlang ang mga ninuno natin na kung saan isang pirasong kumot o damit ay naipagpalit nila ang kanilang lupa dahil sa sila’y nalinlang at naluko. At dahil din sa kristiyanismo lalo na sa mga pari at hari na nagpasasa sa yaman ng ating bayan sa mahabang panahon, na kaylanma’y di na natin mababayaran liban na lang kung din a siya makikipag – alyansa sa Estados Unidos maging sa bansang walang ibang ginawa kundi pagsamantalahan at sirain ang lupain maging ang mga katutubo’y di na nila malaman kung saan pupunta para magkaroon ng matahimik at mapayapang pamumuhay na kung saan wala nang nanggugulo, nagsasamantala at nang – aapi sa kanilang lahi.
Sa paglipas ng mahabang panahon ay ganito pa rin ang nangyayari sa ating bansa sapagkat nanatiling nakabuntot at laging nakasunod sa nais ng imperyalistang Estados Unidos at European Union sa iba’t – ibang larangan. Nasasabi ko ito sapagkat nagpapatuloy tayong mala kolonyal at mala pyudal at nagagamit pa din nila ang pangulo at ibang mga opisyales para sa kanilang pansariling kapakanan. Maging sa mga kurso na offer sa iba’t – ibang unibersidad at kolehiyo’y lalong dumadami ang kumukuha ng mga vocational courses sapagkat ito’y angkop sa mga trabahong kaylangan sa ibang bansa.
Ayon SA Levitico 25: 23-28 Na Hindi ninyo maipagbibili nang lubusan ang lupa sapagkat iyon ay akin; pinatitirhan Ko lamang Sa inyo. Kaya, maipagbili man ang alinmang bahagi ng iyong inyong lupain, iyon ay kailangang magbalik sa dating may – ari. Kung sa inyo’y may maghirap at mapilitang magbili ng kanyang ari – arian, tutubusin agad iyon ng pinakamalapit niyang kamag – anak. Kung wala siyang kamag – anak na makakatubos niyon, siya na rin ang tutubos pag umunlad uli ang kanyang kabuhayan. Ibabalik niya sa bumili ang katumbas na halaga ng nalalabing taon bago dumating ang taon ng paglaya. Sa gayon, mababalik sa kanya ang kanyang ari – arian. Ngunit kung wala pa siyang sapat na pantubos, bayaan niya iyon sa bumili hanggang sa taon ng paglaya, at ang ari – arian niya’y mapapabalik sa kanya nang walang bayad.
Ang kuwentong ito sa Lumang Tipan ang isa sa mga paborito kung talata sapagkat nagsasaad ng paglaya ng lahat, kung saan napakahalagang muli nating binabalikan ang ating pinagmulang lupa na kung saan dito tayo nagmula at babalik na kusa. Sa tuwing binabasa ko ang mga talatang ito napakadami ng mga pumapasok sa aking isipan na gaya nito: Kailan kaya maipapatupad ang Genuine Land Reform na kung saan ang mga magsasaka at manggagawang bukid ay nagmamay – ari na mga lupang sakahan, din a sila tinataboy n gating sistema sa kanilang tirahan at lupa, wala ng nakikipagsapalaran na mangibang bayan para magpaalipin at mapagsamantalahan, at higit sa lahat ang mga Multi National Corporations at Trans National Corporations ay mabawi ng mga uring mangagawa na sila na ang nagpapalakad nito (national industrialization) sa pamamagitan nito makakapagsimula tayo ng panibago na din a tayo nakadeepende sa dekta ng mga naghaharing uri gaya ng Estados Unidos at European Union.
Lupa hindi Bala, Pagkain hindi Bomba ito ang patuloy na sigaw ng mga magsasaka at manggagawang bukid na kung saan dalawamput – apat na taon na ang nakakaraan mula ng maganap ang Mendiola massacre na kung saan labing tatlo sa mga libu – libong magsasaka ang naging biktima nito dahil sa kanilang adhikaing maipatupad na ang Genuine Land Reform na kung saan ipapamahagi ang malawak na lupain ng mga simbahan, institusyon at maging ang Haciendang Luisita, Yulo, Zubiri, Ledesma, Ayala – Zobel, Soriano, Alcantara – Dominguez, Antonino, Floreindo, Roxas, Aguinaldo, Villafuerte, Dy at Marcos. Ngunit ilang libong taon pa kaya ang lilipas para maisakatuparan ang mga ito sapagkat di kayang maipatupad ng ating pamahalaan na mapagkalooban ng lupa ang mga kapatid nating mga magsasaka at manggagawang bukid dahil sa unti – unti ng naibenta ng ating pamahalaan ang lupain dito sa ating bansa, ang pinakamasaklap pa nito ang inihalal ng taumbaayang mga mambabatas ay walang ginagawa na mabago ang sistema at kalagayan ng mga magsasaka at manggagawang bukid sapagkat gumagawa sila ng mga batas at palisiya na angkop lamang sa kanila, at tayoy’ nagiging dayuhan na sa ating sariling bayan sapagkat alipin na tayo ng mga dayuhang walang ginawa kundi ubusin ang likas na yaman ng inang kalikasan. Dalawamput – apat na taon na ang nakaraan wala pa ring lupa ang mga magsasaka. Patuloy pa ring kinakamkam ang kanilang lupain, patuloy pa rin silang pinagsasamantalahan ng panginoong maylupa, at kung sila’y lalaban para sa kanilang lupa dinaranas nila ang iba’t – ibang klase ng pandarahas, harassment at kung minsan pagpaslang.
Sa halip na baguhin ang kalagayan ng mga magsasaka, pinanatili lang ito ng Comprehensive Agrarian Reform Program o CARP of 1988 ng reheming Corazon - Aquino. Ginawa ang batas na ito ng gobyerno ng mga panginoong maylupa, kaya natural na naglilingkod sa interes nila ito. Punong – puno ng butas ang batas na ito na pabor sa kanila. Kaya naman pito sa bawat sampung magsaaka ang walang lupa. Dahil dito, napuwersa silang manilbihan at magpa - alipin sa mga panginoong maylupa, na nagpapabayad sa kanila ng kalahati, sangkatlo o sangkaapat ng ani bilang upa sa lupa. Dahil mahal din magrenta ng mga gamit at binabarat ang benta ng ani, mababaon lang nang mababaon sa utang ang mga kapatid nating mga magsasaka, maralita at mangagawang bukid.
Samantala, minomonopolyo ng kakarampot na pamilya ng mga panginoong maylupa ang napakalaking bahagi ng lupang agricultural sa bansa. Nariyan halimbawa ang mga Cojuangco – Aquino, Roxas, Aguinaldo, Yulo, Ayala, Villafuerte, Dy, Marcos, Floirendo, Alcantara – Dominguez, at Soriano. Nagpapasasa sila sa yaman mula sa pinaghirapan ng mga magsasaka. Pinatindi ang kawalan ng lupa ng mga mangagawang bukid at magsasaka sa pagsunod ng bansa sa globalisasyon. Para makapag – eksport ng mga produktong gusto ng dayuhang pamilihan, maraming lupa ang kinamkam. Tinambakan ang bansa ng mga import na produktong agricultural, dahilan para mawalan ng ikinabubuhay ang maraming magsasaka at manggagawang bukid. Ang lahat ng ito ang pinanatili ng tinatawag na CARP extension with reform o CARPer na ipinasa noong 2009. Sa likod ng ilusyong maka – magsasakang ito, pinanatili lang nito ang monopolyo sa lupa ng malalaking panginoong maylupa sa bansa. Tulad ng CARP, ginawang batas ito ng kongreso at senado ng mga panginoog maylupa, kaya pabor sa kanila ito.
Katulad sanangyaring Mendiola massacre, sa halip na kilalanin ang paglaban nila sa lupa, dahas ang isinasalubong sa mga magsasaka at manggagawang bukid. Sa mga lugar na hindi regular na inaabot ng midya, laging puntirya ang mga magsasaka at manggagawang bukid, lalo na ang tampok na halimbawa ang masaker sa Hacienda Luisita noong Nobyembre 16, 2004. Nagwelga ang mga magsasaka at mangagawang bukid dahil P9.50 lang kada araw ang naiuuwi nilang sahod. Sa halip na ibigay ang makatwirang dagdag sahod, pinagbabaril sila ng mismong militar. Namatay ang pito at nasugatan ang marami. Mahigit pitong taon na ang nakalipas, wala pa ring katarungan para sa mga namatay sa Hacienda Luisita Massacre. May mga taong napatay pero walang taong nakulong o naparusahan. Pinilit palabasin ng gobyernog Arroyo, militar, at pamilya Cojuangco – Aquino na ang mga welgista mismo ang namaril, pero kitang – kita sa video ang totoo.
Sa ilalim ng rehimeng Arroyo, at ng Oplan Bantay Laya nito, 583 magsasaka at mangagawang bukid na ang biktima ng ekstrahudisyal na pagpaslang. Mas marami pa ang biktima ng paglabag sa karapatang pantao. Napapalayas sila sa kanilang lupa ng panggigera at pagmasaker ng militar sa kanayunan. Marami ang dinukot at sinampahan ng gawa – gawang kaso. At marami ngayon ang nagugulat sa pagbubunyag kung gaano karahas ang pamilya Ampatuan ng Maguindano. Marami silang baril at tauhan dahil pag – aari nila ang 2/3 ng lupa ng nasabing probinsiya. Katulad ng mga Ampatuan ang maraming panginoong maylupa: gagamit ng dahas para protektahan ang pag –aari sa malalawak na lupain.
Pangalawa ang Lupa Bilang Pakikibaka – Ang pagkakaroon ng lupang masasaka o di kaya’y matitirhan ay kaliangang ipinaglalaban at minsan dadanak ang dugo para maprotekhan ito. Ayon sa Josue 8:1-2 “na ganito ang ating mababasa at sinabi ni Yahweh kay Josue; huwag ka nang matakot, lakasan mo ang iyong loob. Tipunin mo ang lahat mong mga kawal at salakayin ninyo ang lunsod ng Hai. Magtatagumpay na kayo! Ibibigay ko sa inyo ang hari ng Hai, ang kanyang mga tauhan, lungsod at mga lupain. Gagawin ninyo sa Hai ang ginawa ninyo sa Jerico. At wala kayong maaaring angkinin doon kundi ang kanilang mga bakahan at mga ari – arian. Maghanda kayo at salakayin ninyo ang lungsod buhat sa likuran”.
Sa mga talatang ito nagpapahiwatig na ang lupang ipinangako ni Yahweh sa angkan ng mga Israelita bago nila ito maangkin ng lubusan ay kalingan muna nilang pagsumikapan at ipaglaban sa pamamagitan ng dahas o di kaya’y kahit na anung paraan maangkin lamang nila ito. Sa mga ganitong kalagayan lagging bumabalik sa aking balintataw ang mga ginawang pakikipaglaban ng ating mga Bayani na kung saan nagbuwis sila ng kanilang buhay para maipaglaban ang ating bansa at maipagtanggol ang kanilang lupang sinasaka mula sa kamay ng mga mapagsamantalang panginoong may – lupa maging ng mga prayle na siyang pahirap talaga sa masa. Sa kabila ng kanilang paghangad at pakikibaka na madepensahan ang inang bansa ay siya namang pagsamantala ng mga misyonerong mga mandarambong at mapagsamantala, taliwas sa pakay ni Yahweh sa mga Israelitang sa kanilang pakikipagdigma para magkaroong ng lupa ay napanatili nila ang kanilang tunay na hangaring ang lahat ay mabigyan o mapagkalooban ng lupa, na ito yata ang ginagawang sangkalan ng iilan para magkaroon ng malawak na lupain na din naman napapakinabangan sapagkat ginagawang golf course, na di naman nakakapasok ang mga dukha at salat para makapaglibang sapagkat mahal ang membership. Ito naman ang ipinaglalaban ng mga magsasaka at manggagawang bukid na sana’y gawing sakahan at tamnan ng palay, mais, root crops at mga iba’t – ibang prutas ang lahat ng golf course, plantasyon ng saging, pinya, palm oil. Mangyayari lamang ito kung tayo’y makiisa sa kanilang panawagang ibasura ang CARPER. Ipaglaban ang Tunay na Reporma sa Lupa. Katarungan sa lahat ng Biktima ng Mendiola at Hacienda Luisita Massacre. Lupa, Sahod, Trabaho at Karapatan ay Ipaglaban. Kabuhayan at Katarungang Panlipunan ay Ipaglaban.
Ayon sa “Awit ng Proletaryo”
Daan taong hinubog mo mga lipunan sa mundo,
Ang kabihasnan ay naitatag sa dugo at pawis mo,
Mga palasyo ng hari ikaw ang nagtayo, Ikaw din ang humukay ng mga palamuting ginto.
Pasan – pasan mo ang hirap sa daan – daang taon, Walang dangal, walang bukas, alipin ng mga panginoon.
Mga yamang nilikha mo tangi nilang luho,
Tuwang – tuwa nagpapasasa sa dugo at pawis mo,
Kaya't sa araw ding ito ikaw ay magpasya, At sa lakas ng Proletaryo wakasan ang pagsasamantala.
Pasan – pasan mo ang hirap sa daang – daang taon,
Kaya dapat bumangon ka lipulin ang mga panginoon.
Laging ito ang nararanasan ng mga magsasaka, maralita at mangagawang bukid dahil sa iba ang inuuna ng ating pamahalaan. Laging dehado ang mga ito sapagkat di pantay ang pagkilala sa lakas ng bawat uri na sinsabi nating Uring Manggagawa at Magsasaka’y pangunahing puwersa sa anung pamamaraan maisasakatuparan ito kung mismo ang ating pamahalaan ang patuloy na gumagawa ng paraan para mas lalong maghirap ang kapatid nating pumapasan ng kahirapan.
Ayon sa Tula ni Bienvenido Lumbera na Agunyas sa Hacienda Luisita: Panata sa mga welgistang Manggagawang Bukid at Magsasakang Minasaker noong Nobyembre 16, 2004:
Walang kampanang kumalembang ng panangis,
Nang kayo’y paslangin ng mga pulis at sundalong bayaran ng naghaharing uri. Kalasti lamang ng gatilyong humaplit sa baling inip na inip sa baril ng mga berdugo. Walang dalanging pumulas sa bibig ng mga matronang paladasal tuwing nobena kay San Isidro Labrador.
Buntong hininga lamang ay: ay, nabawasan din ang bilang ng mareklamong magsasakang kasabwat ng mga NPA.
Walang benditang tumigmak sa amoy – lupang bihis ng mga welgistang humihingi ng dagdag sa P9.50 lingguhang kita.
Dugong pumulandit sa dagsa ng bala,
Dugong pumulandit sa dagsa ng bala,
Dugong pumulandit sa dagsa ng bala, laway na tumalsik nang hatawin ng truncheon, plemang idinahak ng panginoong maylupa.
Hindi kalembang, hindi dasal, hindi bendita, ang dala ng ipo – ipong nagpuyos sa mga dalisdis ng Siera Madre na papatag sa mga tubuhang Cojuangco – Aquino at sa mga kamalig at pabrika ng asendero.
May titis na nagliyab sa dibdib, ng bawat isa sa amin,
at ang mga dila ng lagabgab, ay sasanib sa ipo – ipong dumarating,
hahawiin ng lupang sasaksi, sa itatanim naming lipuanang Malaya’ at hindi na paaapi.
Pangatlo ang Lupa Bilang Pag – asa – sinasabi sa Lukas na 4: 18-19 “Sumasaakin ang Espiritu ng Diyos, sapagkat hinirang ako upang ipangral sa mga dukha ang Mabuting Balita. Sinugo niya ako upang ipahayag sa mga bihag na sila’y lalaya at sa mga bulag na sila’y makakikita; upang bigyang kaluwagan ang mga sinisiil, at ipahayag ang pagliligtas na gagawin ng Diyos”.
Sa kuwento ng mga talatang ito tunay nga na may inaasam parin tayong pag – asa na kung saan di pa huli ang lahat para tayo’y magkaisa, magtulungan, magmahalan na sa kabila ng ating pagkakaiba ng oryentasyon sa buhay, uring pinagmulan, lahi, kultura, tradisyon. Tuluyan na nating wasakin ang pagsasamantala, pang – aalipin, pang - aalipusta na kung saan ang mga ito ang puno’t dulo sa di pagkakaunawaan at pagkakasundo ng lahat dahil nalasing ang iilan sa kapangyarihan at nakaligtaan na ang mga magsasaka, manggagawang bukid, maralita na ang mga ito ang mga kinikilala nating bumubuhay sa lahat dahil kung wala nang magsaka anu na an gating kakanin. Kung hindi tayo kikilos, Sino ang kikilos? Ang kung hindi ngayon, Kailan.
Ayon sa kuwento ng mga magsasakang kabahagi sa nakaraang Kampuhan sabi nila Bigkis ng Paglaban: ito ang kanilang kuwento, Istorbo raw sa trapiko. Ito ang binigay na dahilan ng paggiba sa kampuhan ng mga magsasaka at manggagawang bukid sa paanan ng Mendiola, ilang araw pa lamang ng pagkakaupo ng Pangulong Benigno Aquino III. Kuwento ni Edgar Laresma, 29, wasak ang mga kubol nang bumalik sila sa Mendiola matapos silang habulin ng mga pulis. Naroon lamang sila para bantayan ang mga pangako ng pagbabago ni Aquino III, lalo na sa usaping repormang agraryo. Ilang araw bago mag – isandaang araw sa puwesto si Noynoy, nakatindig pa rin ang mga kubol ng mga magsasaka. Sa harap ng tanggapan ng Department of Agrarian Refom sa Quezon City nila ito inilipat, matapos ang marahas na dispersal.
Biktima ng pagpapalayas sa kanilang sityo si Edgar, aniya, matagal na sila sa Sitio Kabute sa Calamba, Laguna. Ang kanyang mga ninuno ang naghawan ng noo’y masukal pang lugar. Pero isang araw ng Pebrero 2009, pinalayas sila dahil nabili na raw ng Metrobank ang naturang lupa. Giniba ang kanilang mga bahay. Pinalilipat sila sa may tabing ilog malapit sa sityo, pero hindi sila pumayag. Dinidebelop na rin kasi ang naturang lugar at ilang residente na rin ang napalayas doon. “Ibig sabihin, pinalilipat kami sa lupa nang walang kaseguruhan, ililipat kami para palayasin ulit” sabi ni Edgar.
Sa kampuhan, nadagdagan ang kaalaman ni Edgar sa kalagayan ng mga katulad nila. Nagdadaos kasi roon ng mga pag – aaral tungkol sa kalagayan ng mga magsasaka at iba pang sector. Sa kampuhan din niya nakita na maraming sumusuporta sa kanilang laban. Kuwento niya, maraming mangagawa, estudyante, propseyunal, at taong – simbahan ang doo’y nakakasalamuha.
Proyektong dam naman ang nagpapalayas kay Benny Pipino, 50 taong gulang, mula sa kanilang lupang ninuno. Pag – uuling at paggawa ng sawali ang trabaho niya sa Laiban, Rizal. Sa pagtatayo ng dam, nangangamba si Mang Benny na masisira ang kalikasang nagbibigay sa kanila ng kabuhayan, gaya ng ilog na kinukunan nila ng tubig at pinangingisdaan.
Kasama rin sa kampuhan ang lider – kabataan na si Reynante de Leon, mula sa Sityo Buntog sa Hacienda Yulo. Mahigit isandaang taon nang pinagyayaman ng mga magsasaka ang 7, 000 ektarya roon, hanggang sa patituluhan ng mga Yulo noong dekada ’30. Mula noo’y naging tenante na lang sila, at ngayo’y pinalayas na dahil tatayuan ng mga subdivision, golf course at komersyal na establisimento ang asyenda. Tinutulan ito ng mga kabatang nagkakaisa sa Buntog, kung saan bise – president si Nante. Sabi niya, “Itutuloy namin ang paglaban, kung hindi ay wala kaming mapupuntahan, at ngayo’y saan kami pupulutin kung wala kaming Lupa.”
Magkaiba man ang edad at lugar, pinagbuklod sila ng iisang laban. Sa loob ng mahigit pitong buwang panunugkulan ni Pres. Noynoy, dadagundong ang kanilang yabag sa kalsada para manawagan at singilin ang Pangulo sa kanyang mga pangakong lahat ng mga ito’y napako sapagkat nakontento siya sa paglaro ng PSP at nagpapasarap sa kaniyang kinauupuan. Dumarami ang walang trabaho at seguridad sa mga pinagtatrabahuan sapagkat lalo niyang pinauso ang kontraktiwalisasyon sa lahat ng pabrika at pagawaan, mas dumarami ang nangingibang bayan para maghanap buhay sa kabila ng banta at nangyayaring kaguluhan sa Gitnang Silangan at sa ibangpanig ng mundo.
Kaya ika sa Awit na “Tuloy ang Laban”
Habang mayroong pagsasamantala,
Habang mayr'ong pag – aalipusta.
Tuloy ang laban, tuloy ang labban ng masa,
Tuloy ang martsa ng pakikiisa.
Habang naghahari'y nariyan pa,
Habang bayan nati'y bihag pa.
Tuloy ang laban, tuloy ang ating pakikibaka,
Tuloy ang sigaw ng paglaya.
Damhin natin ang panaghoy ng bayan,
Harapin natin ang totoong kalagayan,
Yakapin natin ang kanilang paglaban,
Pagbigkisin ang lakas ng mamamayan.
At sa pagsalubong sa bagong araw na punog – puno ng pag –asa, pangitain at pakikibaka ang masang anak pawis. Ayon sa kantang
“Salubungin ang Bagong Araw”
Salubungin ang bagong araw,
Na malinis ang diwang taglay,
Taas noong tumanaw sa silangan,
Buksan ang dibdib mong alay,
Sa dambanang gintong langit ihayag ang pagtatalingbisig.
Dakilang apoy at buhay,
Kapantay mo ay kawalan, dugo namin ang tanging alay,
Sa'yo o apoy ang s'yang bubuhay,
Patnubay ng bagong araw, mithiin ng buong bayan.
Tumanaw sa mapulang silangan,
Damhin ang espiritung hatid,
Marangal na diwa ay kakamtin,
Itanim sa dibddib at isip,
Kapag ang hininga ay pumanaw sasalubong ang bagong araw.
Salubungin ang bagong araw, na malinis ang diwang taglay,
Taas noong tumanaw sa silangan,
buksan ang dibdib mong taglay sa dambanang langit ihayag ang pagtataling bisig.
